بررسی نماز، روزه، زيارت و زکات در اديان زرتشتی، مسيحی و مانوی word

چکیده

دین مهم‌ترین دغدغه و دل‌مشغولی انسان از ابتدای وجود وی بر روی زمین تاکنون بوده است. هر دینی اعمال آیینی مخصوص به خود را دارد که با محل پیدایش آن دین در ارتباط نزدیک اند. عبادت یکی از اعمال آیینی و دینی است که تقریباً در گسترش همه‌ی ادیان و مذاهب جهان وجود داشته و دارد. عبادت که وسیله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی ارتباط بشر با نیروی فراطبیعی یا خدای اوست، صورت ها و محتوای متفاوتی به خود گرفته است. نحوه‌ی عبادت در هر دین و آیینی معمولاً در کتاب‌های مقدس آن دین و آیین مشخص شده است.

روزه یکی دیگر از اعمال آیینی است که وجه مشترک بیشتر ادیان بوده است. بیشتر اوقات روزه گرفتن مکملی برای عبادت تلقی می‌شود و افزون بر فواید روحانی آن که جلای روح و خشوع قلب است، دارای فواید جسمانی بسیاری است و به حفظ سلامتی یا رسیدن به آن کمک زیادی می‌کند.

دیگر عمل آیینی که عمر آن به درازای تاریخ بشریت است، زیارت است. زیارت ترک محل زندگی و بازدید یک مکان مقدس یا سپری کردن مدت زمانی معین در آنجا‌ است. محل‌های زیارتی بیشتر در ارتباط مستقیم یا غیر مستقیم با بنیان‌گذاران یا مروجان دین مورد نظر است و اندازه تقدس آن بسته به جایگاه آن فرد در دین مورد اشاره است.

بخشش به دیگران، داد و دهش یا زکات نام‌های مختلف برای عمل آیینی است که وجود آن در هر اجتماع بشری لازم است. در این عمل آیینی افراد بسته به توان مالی خود، مقداری اغلب از پیش تعیین شده توسط دین را به هم کیشان خود می‌بخشند.

هدف این تحقیق بررسی چگونگی انجام اعمال آیینی و دینی مورد اشاره در دین‌های زرتشتی، مسیحی، و مانوی و یافتن تفاوت‌ها و شباهت‌های آن‌هاست.

فهرست مطالب

1- مقدمه و كليات1

1-1- مقدمه2

1-2- اهميت و ضرورت تحقيق4

1-3- اهداف تحقيق5

1-4- مروري بر تحقيقات گذشته5

1-5- روش تحقيق5

2- نگاهی به اعمال آیینی6

2-1- اعمال آیینی7

2-1-1- ماهیت و خاستگاه اعمال آیینی:8

2-1-1-1- رویکرد خاستگاه:8

2-1-1-2- رویکرد کارکرد اعمال آیینی10

2-1-1-3- رویکرد سوم10

2-1-2- عملکرد اعمال آیینی:11

2-1-3- انواع اعمال آیینی:12

2-1-3-1- تقلیدی:12

2-1-3-2- مثبت ومنفی:12

2-1-3-3- قربانی:13

2-1-4- بحران زندگی:13

2-2- عبادت:14

2-3- روزه:19

2-4- زیارت:21

2-4-1- عناصر تشکیل دهنده‌ی زیارت:22

2-4-1-1- مکان:22

2-4-1-2- جابه جایی و حرکت:23

2-4-1-3- انگیزه:24

2-4-1-4- پوشش:25

2-4-2- فعالیت های زیارت:25

2-4-2-1- آماده شدن:26

2-4-2-2- فعالیت‌های ممنوع:27

2-4-2-3- یادگار های زیارت:27

2-4-2-4- نتایج زیارت :28

2-5- زکات29

3- معرفی ادیان و بررسی اعمال دینی در این ادیان30

3-1- دین زرتشتی:31

3-1-1- تاریخ:32

3-1-2- زندگی زرتشت:32

3-1-3- دین زرتشت درسرزمین پارس:33

3-1-4- باورهای بنیادین:33

3-1-5- عبادت در دین زرتشت:35

3-1-5-1- سه نماز معروف:44

3-1-5-1-1- یتااهو:44

3-1-5-1-2-اشم وهو:44

3-1-5-1-3- ینگهه هاتام:45

3-1-5-2- بایستی‌های آغاز نماز:45

3-1-5-3- پرستش سوی زرتشتیان:46

3-1-6- روزه47

3-1-7- زیارت زرتشتی48

3-1-7-1- زیارت‌گاه‌های زرتشتیان:50

3-1-7-1-1-پیرهریشت:50

3-1-7-1-2-پیرنارسون:50

3-1-7-1-3-چک چک یا پیرسبز:50

3-1-7-1-4-پیرنارکی:50

3-1-7-1-5-پارس بانو-بوتو پرس:51

3-1-8- زکات51

3-2- مسیحیت:54

3-2-1- باورهای مسیحیان:57

3-2-2- شاخه های اصلی مسیحیت:58

3-2-2-1- کاتولیک:58

3-2-2-2- ارتدوکس:58

3-2-2-3- پروتستان:59

3-2-3- عبادت در مسیحیت:60

3-2-3-1- عبادت در کتاب مقدس:60

3-2-3-1-1-در کتاب عهد عتیق:61

3-2-3-1-2-در کتاب عهد جدید:62

3-2-4- روزه در مسیحیت:68

3-2-5- زیارت‌های مسیحی:74

3-2-5-1- زیارت در کتاب مقدس:74

3-2-5-2- مقاصد زیارت:77

3-2-5-3- خواستگاه مکان‌های زیارتی:77

3-2-5-4- زمان‌شناسی زیارت مسیحی:78

3-2-5-5- زیارت‌گاه‌های مسیحی:79

3-2-6- بخشش در مسیحیت82

3-2-6-1- در کتاب مقدس:82

3-2-6-2- در کلیسا:83

3-2-6-3- کتاب عهد جدید:87

3-3- مانویت:89

3-3-1- تعالیم مانی:91

3-3-2- طبقه‌بندی دین مانی:93

3-3-3- تفاوت دین مانی با دیگر ادیان:94

3-3-4- متون مانوی:96

3-3-4-1- مجموعه کتب مقدس و آثار مانی:96

3-3-4-1-1- انجیل زنده:96

3-3-4-1-2- گنج حیات:97

3-3-4-1-3- رساله:97

3-3-4-1-4- کتاب رازها:97

3-3-4-1-5- کتاب غولان:97

3-3-4-1-6- نامه‌ها:98

3-3-4-2- ادبیات غیرمقدس:98

3-3-4-2-1- کتاب شاپورگان:98

3-3-4-2-2- ارژنگ:99

3-3-4-3- کفالیا:99

3-3-4-4- دست نوشته‌های مانوی کلن:99

3-3-4-5- زبور مانوی:100

3-3-4-6- اشعار و مواعظ:101

3-3-5- تعالیم مانی در آثار مخالفان (زرتشتی و مسیحی):102

3-3-6- عبادت در مانویت:103

3-4- نماز107

3-5- روزه108

3-6- زیارت111

3-7- بخشش111

3-7-1- داد و دهش در آیین مانوی:111

3-7-1-1-داد و دهش کنندگان:112

3-7-1-2- دریافت کنندگان:112

4- نتیجه‌گیری114

5- فهرست منابع117

فصل اول

مقدمه و كليات

1- مقدمه و كليات

1-1- مقدمه

دین یکی از نیازهای بشر و از مهم‌ترین دغدغه‌های وی در طول تاریخ بوده است. بشر بنا به فطرتی که دارد همواره در پی نیرویی فرا‌طبیعی بوده است تا به پرستش و تقدیس آن بپردازد و نیاز فطری خود به پرستش را برآورده سازد.

در نظر بسیاری انسان‌ها دین راهی کلیدی برای معنا بخشیدن به زندگی و هدفمند کردن زندگی‌شان است. تلاش‌های بسیار زیادی برای تعریف دین صورت گرفته که بیشتر آن‌ها به دلیل گستردگی دین به شکست انجامیده است. اما عامل مشترکی که تقریباً تمام ادیان را به هم پیوند می‌دهد باور به واقعیتی فراتر از جهان مادی است. یعنی این که چیزی برتر و عالی‌تر از آنچه اکنون و در این جهان در حال تجربه آن هستیم، وجود دارد. دین انسان را چگونه زیستن می‌آموزد و به عنوان پل پیوند دهنده‌ی تجربه‌های گونه‌گون بشری با قلمرو قدسی و فرا طبیعی است.

در میان عناصر سازنده یک تمدن دین نقشی اساسی و بسیار تعیین کننده دارد. درحقیقت می‌توان گفت هر تمدنی زیر‌ساختی دینی دارد که نشان دهنده‌ی جایگاه آن فرهنگ و تمدن است. حتی ابتدایی‌ترین تمدن‌ها هم از نوعی دین برخوردار بوده‌اند.

دین زرتشتی از دین‌های ایران باستان و مورد پذیرش دین اسلام می‌باشد. این دین تأثیر زیادی بر دین و فلسفه‌ی جهانی نهاده است. پیروان این دین در حال حاضر در هندوستان و ایران زندگی می‌کنند.

مسیحیت دینی است که حضرت عیسی از سوی خداوند آورد. این دین از دیدگاه شمار پیروان در میان ادیان جهان در جایگاه نخست قرار دارد که پیروان آن بیشتر در قاره‌های اروپا و آمریکا زندگی می‌کنند. این دین دارای شاخه‌های متعددی از جمله کاتولیک، پروتستان و ارتودوکس می‌باشد.

مانویت هم در برهه‌ای از زمان یکی از ادیان فراگیر ایران باستان بوده است. آورنده‌ی این دین مانی می‌باشد که خود در محیطی یهودی-مسیحی رشد یافته است. این دین که از میان رفته و پیروانی ندارد؛ زمانی هماورد نیرومند مسیحیت بود، از بین‌النهرین برخاست و در زمان خود در امپراطوری روم و حتی تا مرز چین گسترده شد.

ادیان مسیحیت، زرتشتی و مانویت همگی از آسیا سرچشمه گرفته‌اند و به دلیل نزدیکی خاستگاه‌شان دارای آداب دینی نزدیک به هم می‌باشند.

هیچ یک از کردارهای مردم جامعه بدون آداب و مراسم خاص خود نیست. دین‌های گونه گون برای هر چیزی آداب و مراسم ویژه‌ای دارند. در انجام و چگونگی انجام هر یک از آداب دینی هدفی نهفته است. این آداب و مراسم عناصری کلیدی در تجزیه و تحلیل ادیان به شمار می‌روند و می‌توان آنها را با نیازهای فردی و توازن اجتماعی جامعه مرتبط دانست.

یکی از برتری‌های انسان بر دیگر جانداران قدرت سخن گفتن وی است. طبیعی است هر کس به خدا باور دارد با او حرف بزند. عبادت عبارت‌ است از نوعی دعا یا گفتگوی با ناشناخته یا خدا که در هر دینی نام ویژه‌ای دارد. در هر دینی ماهیت و هدفی خاص دارد و پیدایش آن به زمان‌های بسیار دور برمی‌گردد. برگزار کنندگان عبادت هدف‌های گوناگونی دارند. در برخی ادیان برای این است که گواهی دهند خداوند از همه چیز و همه کس بالاتر است و همه چیز در دست اوست. در حقیقت به زبان آوردن بندگی، اعلام فرمان‌برداری و اعلان رضایت از آن‌چه پروردگار به وی داده است. گاهی هم عبادت برای سپاس‌گزاری بنده از نعمت‌های خداوند است. سپاس‌گزاری برای این که به او فرصت زندگی داده شده تا بتواند با ایمان به خدایش به رستگاری مورد نظر دینش برسد. نوع دیگر عبادت برای طلب چیزی از خداوند است. در این گونه عبادت بنده از خدایش می‌خواهد که آرزوهایش را برآورده سازد و آن‌چه را که نیازمند آن است، به وی عطا کند.

روزه یعنی پرهیز از خوراک و ديگر كارها از زمانی معین در آغاز روز تا زمانی معین در آغاز شب. روزه ممکن است بلند مدت یا کوتاه مدت باشد. بنیان گذاران ادیان و به پیروی از آن‌ها گروندگان به آن‌ها روزه می‌گرفته‌اند. در برخی فرهنگ‌های جهان باستان روزه برای آماده‌سازی دین‌باوران/دین‌داران به منظور نزدیک شدن به خدایان بود. در برخی دیگر راهی برای جلب بخشایش خداوند بعد از اعتراف به گناهان بود. در برخی هم برای آرام کردن خدایان خشمگین یا برخیزاندن مردگان انجام می‌شد.

بخشش(زکات): ادیان بیش از هر چیز پیروان خود را به جست‌وجو و پرستش خدا بر انگیخته‌اند؛ به همین دلیل دیدگاه‌شان نسبت به مال دنیا، اگر دشمنانه نباشد، بدبینانه است. به همین دلیل هم اگر فرد برجسته‌ی دینی دارای زندگی پرزرق و برقی باشد، در بیشتر موارد با بدبینی عامه‌ی مردم مواجه می‌شود. برخی ادیان پیروان خود را به بخشش قسمتی از آنچه به دست می‌آورند سفارش کرده‌اند. برخی دیگر پیروان خود را گفته‌اند نباید به دنبال جمع‌آوری مال دنیا باشند، بلکه باید با آنچه دیگران به آنها می‌بخشند زندگی کنند. البته باید گفت که هیچ دینی نمی‌تواند از پول و مال دنیا بی‌نیاز باشد، چرا که دست کم برای اداره ساختار عقیدتی خود نیازمند آن‌ها است.

زیارت رفتن فرد دین‌باور به جایی مقدس است. فردی که به خدا باور دارد، همیشه در اندیشه رفتن به جایی است که به باور او خداوند در آنجا به گونه‌ای نمایان شده است. در نهاد بشر نیرویی است که او را به سمتی می‌کشاند که چیزی که در دسترسش نیست را در جای دورتری جست‌و‌جو کند. زیارت و زیارت‌گری به اندازه تاریخ کهن است و همه‌ی ادیان پیروان خود را به زیارت‌گری برانگیخته‌اند. زیارت‌ها فرصت مناسبی برای دیدار هم‌کیشان و تبادل نظرات و تجربیات هستند. زیارت‌ها حال و هوای سرخوشی در دین‌داران به وجود می‌آورند و سبب نیرومندتر شدن باورهای آن‌ها می‌شوند.

 

1-2- اهميت و ضرورت تحقيق

 

همه این ادیان از دین های کهن می‌باشند که بررسی مبانی اعتقادی آنها می‌تواند کمک زیادی به ما در درک باورها، مراسم و به طور کلی پیروان این ادیان بنماید . البته مانویت اکنون پیرو ندارد اما تأثیر پذیری این دین از دو دین دیگر را نمی‌توان نادیده گرفت.